Onlangs gingen vijf grote onderzoeken naar kraamzorg van start. Een van deze onderzoeken richt zich op hoe kraamzorg de kwetsbare kraamvrouw en haar kind de beste start kan bieden.
‘Kwetsbare kraamvrouwen nemen minder kraamzorg af dan vrouwen met weinig gezondheidsrisico’s’, valt onderzoeker Hiske Ernst van het Erasmus MC met de deur in huis. Zij is projectleider van het onderzoek, dat wordt uitgevoerd in samenwerking met Hogeschool Rotterdam vanuit het Regionaal Consortium Zwangerschap & Geboorte Zuidwest Nederland. Hierbij zijn diverse kraamzorgorganisaties en ook verloskundigenpraktijken uit de regio betrokken (zie onderaan).
‘We willen eigenlijk, dat kwetsbare kraamvrouwen niet minder, maar juist meer kraamzorg krijgen. Het allermooist zou zijn als zij van kraamzorgorganisaties ook prenatale ondersteuning ontvangen, en dat zo vroeg mogelijk in de zwangerschap. Dit gaan we doen door de kraamzorg al in de 20e week van de zwangerschap een (geïntegreerd) huisbezoek te laten brengen om de situatie en leefstijl in kaart te brengen. Zo kunnen we in de geboortezorg vroeger inspelen op eventuele risico’s tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamtijd.’
Beter aanhaken bij de behoefte
Globaal gaat het onderzoek hierover: ‘Het is nog nooit wetenschappelijk onderzocht waarom kwetsbare kraamvrouwen, die naar onze veronderstelling juist de meeste kraamzorg nodig hebben, geen of weinig kraamzorg afnemen. We willen onderzoeken wat daar de redenen voor zijn. Wat belemmert ze om kraamzorg te gebruiken? Maar ook wat zou hen motiveren om er wel meer gebruik van te maken? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat kraamzorgorganisaties de kwetsbare zwangeren eerder in zorg kunnen krijgen? Hoe kunnen we kraamzorgorganisaties beter toerusten om zorg te bieden die aansluit bij deze doelgroep?’
In gesprek met de vrouwen zelf
‘Ons onderzoek loopt drie jaar en bestaat uit drie deelonderzoeken’, vervolgt Hiske. ‘In het eerste jaar doen we diepte-interviews met kwetsbare vrouwen die geen of nauwelijks kraamzorg kregen, en daarnaast met vrouwen die wel kraamzorg hebben gehad. Zo verkrijgen we inzicht in de bevorderende en belemmerende factoren om kraamzorg af te nemen. Daarnaast interviewen we ook verloskundigen en kraamverzorgenden: wat is hun ervaring met kwetsbare zwangeren en kraamvrouwen? Wat is volgens hen de reden dat deze doelgroep minder gebruikmaakt van kraamzorg?’
Effect van kraamzorg op later zorggebruik
Het tweede deelonderzoek gaat over: de relatie tussen het gebruik van kraamzorg en het zorggebruik postpartum. ‘Wat is het effect van het wel of niet afnemen van kraamzorg op het zorggebruik na de kraamtijd? We willen onder meer weten of kwetsbare moeders en hun kinderen die weinig of geen kraamzorg genoten later meer gebruikmaken van zorg. Komen ze vaker bij de huisarts of bij de Spoedeisende Hulp?’
Kraamzorg op maat
‘In het derde deelonderzoek richten we ons op hoe kraamzorgorganisaties beter kunnen aanhaken bij deze doelgroep. We gebruiken hiervoor de resultaten uit de eerste twee deelonderzoeken. Hoe kunnen kraamzorgorganisaties in samenwerking met de verloskundigen ervoor zorgen dat kwetsbare zwangere vrouwen zich vroeg in hun zwangerschap aanmelden voor kraamzorg, zodat zij rond de 20e week een geïntegreerd huisbezoek krijgen? Op die manier kan tijdens de zwangerschap al zorg en ondersteuning worden geboden en kan kraamzorg-op-maat worden gegeven.’
Digitale ondersteuning
‘We ontwikkelen een digitaal platform om vrouwen tijdens de zwangerschap, kraamtijd en de tijd daarna te begeleiden en om een gezonde leefstijl te stimuleren. Binnen het Erasmus MC deden we veel kennis en ervaring op met eHealth door het ontwikkelen van ‘Slimmer zwanger’. Dit platform werkt voor deze doelgroep, zo blijkt uit onderzoek. Het houdt echter op bij de bevalling. Wij willen het verder uitbouwen voor de kraamtijd en kraamzorg. Het moet een platform worden waartoe zowel de kraamvrouw als haar kraamverzorgende toegang hebben. Het digitale platform coacht de zwangere en kraamvrouw bij voedings- en leefstijlgewoonten. Ze ontvangt adviezen ten aanzien van stoppen met roken, alcoholgebruik, borst- en flesvoeding en gezonde voedingsgewoonten. De kraamverzorgende krijgt via het platform achtergrondinformatie en kan bijvoorbeeld e-learning-modules volgen.’
Scholing van kraamverzorgenden
‘Belangrijk is ten slotte, dat we alle zorgconsulenten/intakemedewerkers en kraamverzorgenden scholen die in ons onderzoeksgebied werken. We onderzoeken daaraan voorafgaand welke kennis, vaardigheden en attitude kraamverzorgenden hebben ten aanzien van kwetsbare zwangeren en hun problematiek. Ook kijken we welke kennis en vaardigheden zij nog nodig hebben om deze groep beter te bereiken en om hen optimale zorg te kunnen bieden. Hetzelfde onderzoek zullen we aan het eind van de interventieperiode herhalen om na te gaan welk effect het project heeft gehad op kennis, vaardigheden en attitude van kraamverzorgenden.’
Betrokken organisaties uit de regio (met andere organisaties wordt nog gesproken):
- Kraamzorg Rotterdam en omstreken
- Kraamzorg de Bakermand
- Kraamzorg Mastenbroek / Kraamzorg XL
- Kraamzorg Homecare
- Verloskundigen Kring Rijnmond
- Vereniging Verloskundigen regio Dordrecht
Ga hier naar de website van het Regionaal Consortium
Wil je meer informatie over het onderzoek? Mail dan naar h.ernst-smelt@erasmusmc.nl
Meer onderzoek naar kraamzorg
In december 2016 gingen binnen het programma Zwangerschap en Geboorte maar liefst vijf driejarige onderzoeksprojecten naar kraamzorg van start. Nog nooit eerder vond zoveel onderzoek naar kraamzorg plaats. De vijf onderzoeken gaan over de effectiviteit en invulling van kraamzorg, waarbij zorg op maat een belangrijk uitgangspunt is. De resultaten dragen bij aan het professionele handelen van de beroepsgroep kraamzorg in de gehele zorgketen. Wij besteden op onze site aandacht aan elk van deze vijf onderzoeken. Lees hier het bericht in deze serie over wetenschappelijke onderbouwing van kraamzorg op maat.
