Diana Koster -verloskundige en vrouwencoach- helpt vrouwen die door zwangerschap, bevalling of moederschap uit balans zijn geraakt om hun evenwicht te (her)vinden. Vorige week verscheen haar tweede boek ‘Perfecte bevallingen bestaan niet’ over de impact van een traumatische bevallingservaring.
Waarom dit tweede boek?
Net als bijna iedere pas bevallen moeder zei ik na mijn eerste boek ‘dit ga ik nooit meer doen, er komt echt geen tweede’ en net als bij veel moeders begon het na twee jaar toch te kriebelen. Ik zag steeds vaker vrouwen die uit balans waren geraakt door een ingrijpende bevallingservaring en daarna angstklachten en depressieve gevoelens hadden ontwikkeld. Ze werden behandeld voor een angststoornis, (postpartum) depressie of burn-out, terwijl ze in werkelijkheid getraumatiseerd bleken door de bevalling. De gevolgen van het trauma (angst, depressie of burn-out) worden door huisartsen en andere zorgverleners herkend, de oorzaak (de traumatische bevalling zelf) wordt vaak over het hoofd gezien. Er bestond nog geen boek dat specifiek gaat over de impact die een traumatische bevallingservaring kan hebben op het leven van moeder, partner, baby en de relatie tussen die drie, vandaar dit boek. Net als bij mijn eerste boek wordt (evidence based) theorie afgewisseld met praktische oefeningen en ontroerende ervaringsverhalen van cliënten (moeders én vaders) uit mijn praktijk.
Wat is er zo bijzonder aan dit boek?
In ‘Perfecte bevallingen bestaan niet’ vergelijk ik een ingrijpende bevallingservaring met het inslaan van de bliksem in je systeem. De bevalling vormt als het ware een scheids- of breuklijn. Daarna voelt, denkt en gedraagt de vrouw (of haar partner) zich ‘anders’ dan zij(hij) van zichzelf gewend was.
Iemand die na een ingrijpende bevalling plotseling schrikachtig of overbezorgd reageert, last heeft van herbelevingen en nachtmerries of angstvallig probeert om alles te vermijden wat met zwangerschap, bevalling en kraambed te maken heeft, kan last hebben van posttraumatische stress klachten. Posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) wordt meestal in verband gebracht met oorlogsslachtoffers, militairen, seksueel misbruik, overvallen of ernstige ongevallen, maar dit soort klachten kunnen ook ontstaan na een ingrijpende bevallingservaring. Ik spreek in het boek consequent over een ‘ingrijpende bevallingservaring’, omdat het gaat over de subjectieve ervaring van de ouders, niet om het min of meer objectieve verslag van de verloskundige of gynaecoloog.
Het is niet aan zorgverleners om te bepalen of ouders een trauma hebben opgelopen, dat kunnen ouders alleen zelf bepalen. Wat voor de een traumatische ervaring is, is voor de ander ‘het was afzien, maar je krijgt er zo iets moois voor terug’. Een traumatische bevalling is een bijzonder trauma, omdat een vreugdevolle gebeurtenis plotseling omslaat in een traumatische ervaring. De baby vormt voor de ouders een link met de traumatische bevalling en is volkomen van de ouders afhankelijk voor zijn/haar verzorging, terwijl de ouders moeite kunnen hebben om zichzelf staande te houden door hun eigen traumatische ervaring. Een vreemde vergelijking misschien; een auto-ongeluk meemaken is heel naar en kan een traumatische gebeurtenis vormen, een auto-ongeluk meemaken op je trouwdag (waarvan wordt gezegd dat het één van de mooiste dagen uit je leven is) is dubbel ellendig.
Naast uitleg over het ontstaan van PTSS, komen achtereenvolgens in diverse hoofdstukken aan bod welke impact een traumatische bevallingservaring kan hebben op het leven van de vrouw, de baby (hechtingsrelatie) de partner(relatie). Er is een apart hoofdstuk gewijd aan de impact van het overlijden van een baby rondom zwangerschap of bevalling, met ervaringsverhalen van ouders over hun rouw- en verlieservaringen en tips voor familieleden, vrienden en zorgverleners.
In de laatste hoofdstukken staan verschillende oefeningen en therapieën beschreven die kunnen helpen om nare bevallingservaringen te verwerken en hoe ouders zich kunnen voorbereiden op een volgende bevalling. Een aantal van die oefeningen zijn (gratis) te downloaden via www.perfectebevallingenbestaanniet.nl
Waarom is het boek interessant voor kraamverzorgenden?
Het boek staat boordevol ervaringsverhalen. Als kraamverzorgende (verloskundige, gynaecoloog) krijg je als het ware een inkijkje in hoe cliënten een bevalling kunnen beleven.
Hoe eerder een mogelijk bevallingstrauma onder- of herkend wordt door ouders en professionals, hoe sneller ouders kunnen beginnen met de verwerking van hun traumatische ervaring in het belang van henzelf, hun relatie en de baby. Kraamverzorgenden kunnen hierbij een preventieve en signalerende rol spelen.
Ze kunnen luisteren als de ouders over hun bevallingservaring vertellen. Luisteren – zonder onderbreking of oordeel – is zo’n beetje het grootste cadeau wat zorgprofessionals cliënten kunnen geven. Wanneer de ouders erom vragen, kan de kraamverzorgende extra uitleg geven of handelingen van de verloskundige of gynaecoloog tijdens de bevalling verduidelijken. Als laten vertellen en luisteren onvoldoende helpt, kan de kraamverzorgende de ouders adviseren hun bevallingservaring letterlijk en figuurlijk van zich af te schrijven. Een bevallingsverhaal opschrijven kan ouders helpen om hun gedachten en gevoelens op een rij te zetten in plaats van in cirkeltjes te blijven piekeren over het hoe en waarom van de bevalling. Je kunt de ouders daarna vragen om hun verhaal aan elkaar of aan jou (als kraamverzorgende) voor te lezen. Op die manier wordt meestal meteen duidelijk waar de pijnpunten liggen. Mogelijk hebben de ouders allebei een ander deel van de bevalling als het meest ingrijpend ervaren en krijgen ze door het luisteren naar elkaar meer begrip voor elkaars ervaring.
In het boek staat bijvoorbeeld ook een vragenlijst die kraamverzorgenden aan ouders kunnen voorleggen om te kijken of er sprake zou kunnen zijn van een ingrijpende bevallingservaring.
Hierbij is het wel belangrijk om te weten dat de meeste mensen prima in staat zijn om ingrijpende gebeurtenissen op hun eigen manier en zonder hulp van buitenaf te verwerken. In de eerste 4 tot 6 weken na de bevalling spreekt men nog niet van PTSS, maar eventueel van een acute stressstoornis (ASS). Vier tot zes weken is de gemiddelde termijn die mensen nodig hebben om ingrijpende ervaringen te verwerken. Ik hoop dat zowel ouders als professionals in de geboortezorg door dit boek psychische klachten ten gevolge van een ingrijpende bevalling eerder gaan herkennen, zodat ouders weten waar ze last van hebben en dat hier – vrij gemakkelijk – iets aan te doen is. Tenslotte hoop ik dat ouders zich gesteund weten door de tips en oefeningen en dat de ervaringsverhalen in het boek ze (h)erkenning bieden.
Kun je wat meer vertellen over jezelf?
Ik heb ruim 12 jaar met heel veel plezier als verloskundige gewerkt, o.a. 10 jaar als verloskundig-manager in het Bronovo Ziekenhuis in Den Haag. Tijdens spreekuren en bij kraamvisites zag ik steeds vaker dat zwangeren en jonge moeders meer begeleiding nodig hadden, dan ik ze – als verloskundige – kon bieden. Een psycholoog bleek voor veel vrouwen een stap te ver. Om die reden heb ik een coaching-opleiding gevolgd en me gespecialiseerd tot VrouwenCoach (een zelf bedachte term). In mijn praktijk in Den Haag bied ik praktische en kortdurende ondersteuningstrajecten aan vrouwen uit heel Nederland. Vrouwen die door (het uitblijven van) zwangerschap, bevalling en de combinatie werk & moederschap uit balans zijn geraakt.
In 2012 heb ik mijn eerste boek geschreven, getiteld ‘Perfecte moeders bestaan niet’. Op aanraden van verloskundigen en kraamverzorgenden heeft dit boek inmiddels bijna 10.000 zwangere vrouwen en jonge moeders geholpen hun balans te (her)vinden en te behouden.
De laatste jaren heb ik me gespecialiseerd in het begeleiden van ouders bij het verwerken van traumatische bevallingservaringen en de impact hiervan op de moeder, partner, de moeder-baby-relatie, het hechtingsproces, de psycho-sociaal-emotionele ontwikkeling van de baby/het kind en de partnerrelatie, vandaar dat in maart 2016 mijn tweede boek ‘Perfecte bevallingen bestaan niet’ is verschenen, over de impact van een ingrijpende bevallingservaringen op moeder, baby en partner.
Als veelgevraagd spreker verzorg ik met veel plezier lezingen, trainingen en workshops zowel in het bedrijfsleven als voor (geboorte)zorgprofessionals op het gebied van communicatie, psycho-sociaal-emotionele begeleiding van vrouwen en moeders, relatie tussen ouders, psychische problemen in de peripartumperiode, trauma’s en rouwverwerking. In 2015 en in opnieuw in het voorjaar van 2016 mag ik op uitnodiging van de Vlaamse Gezinsbond een theatertournee maken door België met een avondvullende (humoristische) lezing getiteld ‘Perfecte ouders bestaan niet’.
Met gynaecologen en psychiaters heb ik in 2010 het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap (www.lkpz.nl) opgericht. Sinds 2015 ben ik als erelid aan het LKPZ verbonden. Ik heb meegeschreven aan het gerenommeerde ‘Handboek Psychiatrie & Zwangerschap’ (Uitgeverij de Tijdstroom, 2015).
In 2015 ben ik verkozen tot ‘Freelancer of the Year’ in de categorie Zorg. Tot mijn grote verbazing ben ik eind vorig jaar door Glamourland uitgeroepen tot één van de vier meest inspirerende TopVrouwen in Nederland.
Actie: Maak kans op gratis exemplaar van ‘Perfecte bevallingen bestaan niet’
Wie tot eind maart de Facebookpagina van het Kenniscentrum Kraamzorg leuk vindt, maakt kans om een gratis exemplaar te winnen. Dat geldt ook voor degenen die het bericht over het ‘Perfecte bevallingen bestaan niet’ delen en leuk vinden. We mogen van de uitgever 3 exemplaren gratis weggeven. Vrijdag 1 april maken we de winnaars bekend via Facebook.
Voor meer informatie zie www.dianakoster.nl & www.perfectemoedersbestaanniet.nl & www.perfectebevallingenbestaanniet.nl
